Hallo, met... Ika Schwander

Waarom ben je begonnen met theater maken? 

Op mijn dertiende speelde ik in een voorstelling van Alexandra Broeder bij Het Nationale Theater. Zij heeft echt een wereld voor mij geopend. Ik voelde haar noodzaak en liefde voor het bouwen van een ander universum. Ze liet ons veel improviseren en zelf dingen maken. In haar repetities kwam ik thuis. Het voelde alsof ik daar op een manier meer thuis hoorde, dan in de echte wereld. 

Een jaar later vroeg Alexandra of ik niet een danssolo wilde maken voor een avond op Tweetakt waar geschoolde en ongeschoolde dansers solo’s toonden. Dat was de eerste keer dat ik helemaal zelf iets maakte voor een publiek. Het was alsof er op die avond iets in mijzelf op zijn plek viel. Vanaf dat moment bent ik nooit meer gestopt met maken. 

Wat is de belangrijkste les die je op de toneelschool geleerd hebt? 

Dat je je lichamelijke intuïtie en grenzen nooit voor lief mag nemen. Ik heb leren spelen en maken zonder dat los te laten. Het is niet dat ik dit in een specifieke les heb geleerd, maar ik heb het wel geleerd door op school te zitten. 

Wat vind je een kenmerkende eigenschappen van jezelf? 

Ik zou willen zeggen mijn nieuwsgierigheid. Ik ken echt niemand anders die zoveel vragen stelt als ikzelf. Ik voel altijd een heel sterk verlangen om meer te weten te komen over mensen. Ik denk dat ik me het allerfijnst voel in de rol van vragensteller. Ik neem dingen niet zo maar aan, ik wil ze begrijpen. Dat is altijd al zo geweest. 

Daarnaast heb ik heb een hele sterke wil. Ik geef dingen bijna nooit op. Als ik iets belangrijk vind, dan zal ik daar voor blijven vechten. Ik voel een sterke drang om dingen compleet aan te gaan. Dat is ook niet echt altijd een keuze, dat is meer wie ik ben. 

Het meest consequent voel ik die wil in mijn makerschap. Ik vind onder elke omstandigheid een manier om te blijven maken. Het is echt mijn manier van in de wereld staan. Ik heb het nodig om te kunnen aarden.

Uit welke nood is het idee van de voorstelling geboren? 

Toen ik deze winter het schilderij Judith Slaying Holofernes van de Italiaanse schilderes Artemisia Gentileschi zag in de expositie: Judith: Violence and Seduction in 16th and 17th century painting in het Palazzo barberini in Rome was ik heel lang sprakeloos. Het was alsof ik met Artemisia en Judit in een ruimte stond. Alsof de eeuwen die tussen ons in stonden verdwenen waren. Ik voelde me tijdloos. Ik herkende het verzet en de pijn. Het was zo anders dan de honderd andere schilderijen die in Palazzo Barberini hingen en dezelfde scène afbeeldde. Het voelde alsof het me toesprak: ‘als wij dit aankunnen, kun jij het ook’. Alsof het me wilde sterken. Dit kunstwerk gaf het gevoel samen op de wereld te staan met vrouwen die al lang niet meer leven. Dat er eeuwen geleden mensen zijn geweest die zich door dezelfde pijn heen vochten. Daar, in die zaal, besloot ik: dit verhaal van verzet moeten anderen mensen zien, dit gevoel van tijdloosheid, het wegvallen van de eeuwen moeten anderen mensen ervaren. 

Hoe definieer je de perfecte voorstelling? 

Ik denk niet dat ik dat kan en wil definiëren. Ik ben op geen enkele manier geïnteresseerd in perfectie. Ik kan het ook niet definiëren, omdat de noodzaak om te maken voor mij dan echt zou verdwijnen. Ik hoop dat ik nooit op een punt in mijn leven zal komen, dat ik antwoord zou kunnen geven op deze vraag. 

Kunst is me zo dierbaar omdat ik het het minst van alles in mijn leven begrijp. Het is mijn grootste liefde. En daar zou voor mij nooit een definitie van kunnen bestaan. 

Aan wie ben je schatplichtig? 

Ik ben schatplichtig aan alle mensen waar ik de afgelopen jaren mee heb samengewerkt en alle kunstenaars, schrijvers en mensen die nieuwe werelden voor me openden. Maar voor dit werk specifiek ben ik vooral schatplichtig aan Artemisia Gentileschi, Sigrid Vinks, Jan Decorte en Lies Pauwels. 

Wat is je favoriete motto als maker? 

Ik hou me graag vast aan een passage uit de film Gummo van Harmony Korine: 

Life is beautiful. Really, it is. Full of beauty and illusions. Life is great. Without it, you'd be dead.